علائم کبد چرب
علائم کبد چرب + درمان کبد چرب و روش های پیشگیری از ابتلا
کبد دومین عضو بزرگ در بدن و یکی از مهم ترین عضوها با عملکرد حیاتی است. کبد خود را توسط سلول هایی ترمیم و پاکسازی می کند اما چربی زیاد در آن می تواند باعث التهاب، زخم و در نهایت سبب آسیب شود. مهم ترین وظیفه کبد پردازش مواد مغذی موجود در غذا و نوشیدنی ها است.
از جمله وظایف های دیگر کبد عبارت اند از :
• تولید صفرا « کمک به هضم غذا »
• ایجاد پروتئین
• ذخیره آهن
• کمک به تصفیه و حذف باکتری ها، سموم و مواد مضر از خون
• تبدیل مواد مغذی به انرژی
• تولید موادی جهت کمک به لخته شدن خون
• ایجاد عوامل ایمنی
بیماری کبد چرب یا استئاتوز بیماری شایعی است که به دلیل تجمع بیش از حد چربی در کبد ایجاد می شود. داشتن مقدار کمی چربی در کبد طبیعی است، اما مقدار زیاد آن می تواند برای سلامتی مشکلاتی ایجاد کند، وقتی چربی به ۵ تا ۱۰ درصد وزن کبد برسد ، مشکل ساز می شود. افراد مبتلا به این بیماری اغلب شرایطی به نام مقاومت به انسولین دارند یعنی بدن انسولین تولید می کند اما نمی تواند از آن به خوبی استفاده کند.
گلوکز در خون تجمع می یابد و کبد آن را به چربی تبدیل می کند. چربی با تجمع در سلول های کبدی عملکرد این عضو حیاطی بدن را مختل می کند. این بیماری در اکثر مردم علامت هشدار دهنده ای ندارد، مشکلات جدی برای آنها ایجاد نمی کند و مانع عملکرد طبیعی نمی شود. اما ۷ تا ۳۰ درصد از افراد مبتلا به کبد چرب، با گذشت زمان بدتر می شوند و در برخی موارد ممکن است منجر به آسیب کبدی شود.
انواع بیماری کبد چرب
1. کبد چرب ساده:
در این نوع از بیماری، چربی در کبد وجود دارد اما ممکن است هیچ التهابی در کبد یا آسیب به سلول های کبدی وجود نداشته باشد. معمولاً بدتر نمی شود یا مشکلی برای کبد ایجاد نمی کند. اغلب افرادی که NAFLD دارند کبد چرب ساده هم دارند.
۲. کبد چرب غیرالکلی «NASH» :
کبد چرب غیر الکلی در افرادی رخ می دهد که زیاد مشروب نمی خورند. این نوع بسیار جدی تر از کبد چرب ساده است و زمانی رخ می‌دهد که کبد در شکستن چربی‌ها دچار مشکل شده است. افراد دارای NASH علاوه بر داشتن چربی در کبد، التهاب هم دارند. التهاب و آسیب سلول های کبدی که با NASH رخ میدهند می توانند مشکلات جدی مانند فیبروز و سیروز و سرطان کبد ایجاد کنند. تقریبا ۲۰ درصد از افراد مبتلا به NAFLD ، NASH دارند.
3. کبد چرب الکلی:
تجمع چربی در کبد در این نوع به علت نوشیدن زیاد مشروبات است و زمانی رخ می دهد که کبد با مصرف زیاد الکل صدمه دیده و قادر به شکستن چربی‌ها نیست. حدود ۵ درصد از مردم در ایالات متحده به این شکل از بیماری کبدی مبتلا هستند .بیماری کبد چرب مرتبط با الکل « ALD» قابل پیشگیری است. معمولاً وقتی الکل مصرف نکنید بهتر می شود اما اگر به نوشیدن ادامه دهیدALD می تواند مشکلات جدی ایجاد کند.
۴. کبد چرب بارداری:
این نوع بسیار نادر بوده اما در بعضی بانوان در دوران بارداری دیده می شود. جمع شدن چربی در بارداری برای مادر و جنین می تواند بسیار خطرناک باشد. علت دقیق این نوع کامل مشخص نشده اما می تواند با هورمون های دوران بارداری مرتبط باشد. کبد چرب بارداری بعد از اتمام این دوران در اکثر بانوان بهبود میابد.
انواع کبد چرب
پیشرفت بیماری کبد چرب به صورت مرحله ای است:
- کبد چرب ساده: با تجمع چربی اضافی در کبد به وجود میاید و کبد بزرگ می شود. ممکن است علامتی ایجاد نکند ، اما با درد یا ناراحتی در سمت راست بالای شکم همراه باشد.
- استئاتو هپاتیت: در این مرحله علاوه بر چربی اضافی ، در کبد التهاب نیز وجود دارد. تورم و التهاب در کبد می تواند باعث تب ، تهوع ، استفراغ ، درد شکم و زردی « زرد شدن پوست و چشم ها » شود.
- فیبروز: التهابی که در مرحله قبل در کبد به وجود میاید باعث ایجاد زخم می شود و با تجمع مایع زیاد در شکم ، فشار خون بالا در کبد ، خونریزی و برخی علائم مرحله قبل همراه است.
- سیروز: در این مرحله زخم کبد گسترش میابد و خونریزی بیشتر می شود. در سیروز بزرگ شدن طحال و نارسایی کبد دیده می شود. این مرحله می تواند کشنده و برگشت ناپذیر باشد.
علائم کبد چرب
در ALD و NAFLD معمولاً علامتی وجود ندارد اما برخی از افراد ممکن است احساس ناراحتی ، خستگی یا درد در ناحیه کبد را داشته باشند. در NASH یا سیروز ممکن است علائم زیر را داشته باشید:
• تورم شکم و پا
• زردی چشم و پوست
• بزرگ شدن رگ های خونی زیر پوست
• از دست دادن اشتها و در پی آن کاهش وزن
• خون دماغ شدن
• خارش پوست
• بزرگ شدن سینه در مردان
راه های پیشگیری از بیماری کبد چرب
با رعایت و پیشگیری از عواملی که موجب کبد چرب می شوند می توان احتمال ابتلا به این بیماری را کاهش داد. بهترین راه برای جلوگیری از بیماری کبد چرب ، انجام کارهایی است که سلامت کلی بدن را حفظ می کند. در ادامه برخی راه های پیشگیری از بیماری کبد چرب را نام میبریم:
ترک مصرف الکل: اگر زیاد مشروب می نوشید، با پزشک مشورت کنید؛ پزشک می تواند به شما کمک کند تا مصرف خود را کنترل و سلامتی خود را حفظ کنید. با کاهش و قطع مصرف الکل احتمال ابتلا به این بیماری کمتر می شود.
انجام ورزش: سعی کنید در بیشتر روزهای هفته حداقل ۳۰ دقیقه در روز فعالیت داشته باشید. اگر در تلاش برای کاهش وزن هستید ، ورزش و تحرک گزینه بهتری است. ورزش پیوسته می تواند میزان کلسترول و تری گلیسرید را متعادل کند شما می توانید با ورزش های سبک شروع کنید و در ادامه آن را زیاد کنید.
کنترل بیماری ها: از خود در برابر هپاتیت C محافظت کنید این عفونت کبدی ویروسی می تواند در صورت مصرف الکل، مشکوک به سیروز کبدی شود. قند خونتان را بررسی کنید و دیابت خود را مدیریت کنید.
کنترل مصرف داروها: داروهای بدون نسخه را فقط طبق دستور مشخص شده مصرف کنید. قبل از استفاده از داروهای گیاهی با پزشک مشورت کنید و فقط به دلیل طبیعی بودن یک محصول از آن استفاده نکنید. گیاهی بودن دارو به این معنا نیست که بی خطر است. هنگامی که نزد پزشک میروید اگر مشروب مصرف می کنید به پزشک بگویید زیرا ترکیب الکل با بعضی دارو ها مانند استامینوفن می تواند به کبد آسیب برساند.
رژیم غذایی سالم: از مواد غذایی سالم استفاده کنید و از غذاهای فست فودی « مخصوصا دارای سوسیس و کالباس» دوری کنید. غذا های چرب و سرخ کردنی مصرف نکنید. رژیم غذایی گیاهی با مقدار زیادی میوه ، سبزیجات ، غلات و چربی های سالم انتخاب کنید.
مصرف ویتامین: ویتامین ها و مواد معدنی مورد نیاز خود را دریافت کنید. در رژیم غذایی خود حتماً ویتامین هایD ، E، پتاسیم و B12را مصرف کنید. این ویتامین ها را می توان در محصولات لبنی، ماهی، جوانه گندم، سبزیجات، میوه ها و… مشاهده کرد.
داشتن وزن متعادل: با کاهش حتی ۵ درصد از وزن بدن می توان چربی کبد را کاهش داد. توجه داشته باشید که وزن خود را آهسته کاهش دهید. برای کاهش وزن و متعادل نگه داشتن آن می توانید از ورزش های هوازی و رژیم غذایی متعادل « اغلب رژیم مدیترانه ای حاوی سبزیجات ، میوه ها و چربی های خوب توصیه می شود» استفاده کنید.
چه کسانی به کبد چرب مبتلا می شوند؟
تشخیص بیماری کبد چرب
اگر علائم کبد چرب را دارید حتماً به پزشک مراجعه کنید زیرا جلوگیری از آن در مراحل ابتدایی بسیار مهم است. پزشک با بررسی موارد زیر می تواند آن را تشخیص دهد و میزان پیشرفت را مشخص کند:
۱. معاینه بدنی: پزشک ممکن است با معاینه شکم اگر کبد بزرگ شده باشد بتواند آن را تشخیص دهد، اما ممکن است کبد بدون بزرگ شدن ملتهب شود.
۲. آزمایش خون: در این آزمایش افزایش آنزیم های کبدی نشانه التهاب کبد است.
۳. مطالعات تصویربرداری: پزشک با بررسی آزمایش هایی مانند سونوگرافی، سی تی اسکن و MRI می تواند وجود زخم را تشخیص دهد.
۴. بیوپسی کبد: این روش بهترین راه برای تعیین شدت بیماری کبد محسوب می شود. در طی بیوپسی کبد یک تکه بافت برای معاینه برداشته می شود. این آزمایش می تواند به تعیین مرحله بیماری کبد چرب کمک کند.
درمان بیماری کبد چرب
در حال حاضر هیچ دارویی در بازار وجود ندارد که توسط سازمان غذا و دارو برای بیماری کبد چرب تأیید شده باشد. پزشکان برای کمک به این بیماران در کنترل عوامل موثر بر این بیماری تمرکز می کنند. آنها همچنین تاکید به ایجاد تغییراتی در شیوه زندگی می کنند و مصرف مواد زیر را با علت آن توصیه می کنند:
۱. قهوه : کاهش آنزیم های غیرطبیعی کبد
۲. سبزیجات : جلوگیری از تجمع چربی
۳. پروتئین سویا در غذاهایی مانند توفو : کاهش تجمع چربی
۴. ماهی : التهاب و سطح چربی
۵. کربوهیدرات های غلات مانند جو : تامین انرژی
۶. گردو : بهبود کبد
۷. آووکادو : کمک به محافظت از کبد
۸. شیر و سایر لبنیات کم چرب : محافظت در برابر آسیب
۹. تخمه آفتابگردان : داشتن آنتی اکسیدان ها
۱۰. روغن زیتون : کنترل وزن
۱۱. سیر : کمک به کاهش وزن بدن
۱۲. چای سبز : جذب کمتر چربی
تحقیقات نشان داده افراد مبتلا به کبد چرب با رعایت موارد بالا تا حدودی توانسته اند از پیشرفت آن جلوگیری و حتی برخی آسیب های کبدی را برطرف کنند. متاسفانه در صورت پیشرفت بیماری و بروز عوارض ناشی از NASH ، مانند سیروز یا نارسایی کبد ، ممکن است نیاز به جراحی یا پیوند کبد باشد که متخصصین کبد و جراحان پیوند، آن را انجام می دهند.
عوارض بیماری کبد چرب
عارضه اصلی NAFLD و NASH سیروز است که زخم در کبد است. وقتی کبد شما سعی می کند التهاب ناشی از این شرایط را متوقف کند ، مناطقی از زخم «فیبروز» ایجاد می کند. با گسترش التهاب ، زخم ها نیز گسترش می یابند و در نهایت، کبد نمی تواند کار خود را انجام دهد و زخم بیشتر بافت کبد را اشغال می کند که ممکن است منجر به موارد زیر شود:
- جمع شدن مایعات در شکم
- متورم شدن رگ ها در مری که ممکن است پاره شوند و خونریزی کنند.
- گیجی و خواب آلودگی
- سرطان کبد
- نارسایی کبد
آیا بیماری کبد چرب قابل برگشت است؟
کبد اندامی است که بدون آن نمی توان زندگی کرد همچنین توانایی شگفت انگیزی برای ترمیم خود دارد. در صورت اجتناب از الکل یا کاهش وزن، ممکن است چربی و التهاب کبد کاهش پیدا کند و آسیب های اولیه کبد معکوس شوند.